Traductrice polonaise, diplômée de l'ESIT et de la Sorbonne. <br> - connaissances linguistiques approfondies <br> - maîtrise de la méthodologie de traduction et des outils professionnels <br> - implication, rigueur, réactivité

French to Polish: L’algorithme des dieux - Algorytm Bogów General field: Science Detailed field: Astronomy & Space
Source text - French L’algorithme des dieux Le monde fonctionne-t-il comme un programme informatique? Les formes et les états de la nature sont-ils générés à partir d’une formule fondamentale? Stephen Wolfram le soutient et affirme même avoir découvert le code à la source de la complexité de l’Univers. Le jour, il est patron d’entreprise. À 50 ans, il est à la tête de Wolfram Research, société propriétaire du célèbre logiciel de calcul Mathematica et du tout nouveau moteur de recherche Wolfram Alpha. La nuit, il est chercheur. Un scientifique brillant, dont la réputation n’est plus à faire. Mathématicien, informaticien et physicien des particules, l’objet de prédilection de ses recherches sont les automates cellulaires, modèles mathématiques qui, selon Stephen Wolfram, permettent d’expliquer comment la complexité du monde se construit. Dans son livre «A new kind of science» publié en 2001, Wolfram remet en question les fondements de la science, tous domaines confondus. Arrogant mégalomane ou génie incompris? Enfant prodigue Stephen Wolfram naît à Londres en 1959. Très tôt, il manifeste une intelligence remarquable. À 13 ans, il décroche une bourse d’étude pour l’Eton College, prestigieuse école secondaire où se côtoie le fleuron des élites britanniques. Un an plus tard, Wolfram écrit un ouvrage sur la physique des particules. Son premier article scientifique paraît dans Nuclear Physics en 1975. Il n’est âgé alors que de 15 ans. «À l’époque, la physique était un des champs de recherche les plus novateurs. Beaucoup d’avancées étaient effectuées, en particulier dans le domaine de la physique des particules, ce qui a attisé mon intérêt», raconte-t-il(1). Le jeune génie poursuit son cursus à l’université d’Oxford (UK), puis il déménage Outre-Atlantique pour travailler au sein de l’Institut de Technologie de Californie – Caltech (US) où il décroche, à 20 ans, un doctorat en physique théorique. Il s’y forge ses premières lettres de noblesse aussi. Durant cette période, il publie plus de 25 articles scientifiques. Il conçoit les variables de Fox-Wolfram et découvre la liaison supérieure Politzer-Wolfram sur la masse des quarks. En 1981, du haut de ses 22 ans, il devient le plus jeune récipiendaire du prix MacArthur, le «prix des génies», qui offre chaque année une bourse aux chercheurs les plus talentueux. Wolfram quitte Caltech en 1982 pour rejoindre l’Institute for Advanced Study de Princeton (US), un établissement exclusivement consacré à la recherche scientifique. C’est ici qu’il commence à s’intéresser aux automates cellulaires. Son but? Comprendre la complexité du monde, question qu’aucune équation mathématique, aucune théorie physique n’est jamais parvenue à résoudre. «L’origine de la complexité de l’Univers est un sujet qui m’a passionné dès l’enfance. Cette question se posait non seulement lorsque je me penchais sur la cosmologie, mais aussi sur les neurosciences ou l’intelligence artificielle. Alors que je travaillais au développement de ce qui deviendra plus tard le logiciel Mathematica et mettais au point des opérations primitives sur base desquelles on pourrait construire toute une série d’opérations plus complexes, j’ai eu l’intuition qu’il existait un principe général similaire sur lequel reposait toute la complexité de la nature, de la structure des galaxies à celle des neurones. J’ai donc entrepris de tester des opérations très simples pouvant conduire à la formation de structures complexes, ce qui m’a amené à m’intéresser aux automates cellulaires.» Reste à savoir ce qu’est un automate cellulaire. Prenez une série de cases blanches et noires. Ensuite, imaginez que l’on génère une nouvelle ligne selon une série de règles rudimentaires. Par exemple, une case blanche ne peut jamais se trouver en dessous d’une autre case blanche sauf si cette dernière forme une diagonale de dix cases blanches. La grille qui résulte de ce processus produit de manière aléatoire des structures pouvant être extrêmement complexes. Homme d’affaires Au cours des années ‘80, Wolfram découvre la règle 30, un automate cellulaire qui peut générer des formes similaires aux motifs d’un coquillage, le Conus textile. Il est dès lors convaincu d’avoir soulevé un coin du voile du code universel dont il suspectait l’existence. Enthousiaste, il publie une série d’articles sur la question et y consacre une nouvelle discipline, la science des systèmes complexes. Il fonde le Centre de recherche sur les systèmes complexes au sein de l’université de l’Illinois (US), soutient la création d’un think tank au Santa Fe Institute (US) et crée la revue scientifique Complex Systems Journal. «En mettant en place ces différents éléments, j’espérais inciter d’autres chercheurs à faire progresser cette piste de recherche. Mais la mobilisation de la communauté scientifique était trop lente pour satisfaire ma curiosité.» Frustré, Wolfram lâche le monde académique pour se consacrer entièrement à la programmation informatique. «L’objectif était de bâtir une infrastructure de recherche et un outil qui me permettraient de poursuivre moi-même mes travaux sur les systèmes complexes.» En 1987, Wolfram fonde la société Wolfram Research. Un an plus tard, il commercialise Mathematica, un logiciel capable d’exécuter un large éventail d’opérations mathématiques. L’entreprise est un franc succès. Mathematica compte aujourd’hui plus de deux millions d’utilisateurs dans 90 pays, Wolfram Research brasse quelque 50 millions de dollars de chiffre d’affaires par an et emploie plus de 300 personnes. En troquant sa casquette de chercheur contre celle de chef d’entreprise, Stephen Wolfram devient ainsi millionnaire. Une situation qui, à l’origine, était plutôt mal perçue par le monde académique. «Il y a 20 ans, les logiciels utilisés au sein des laboratoires étaient gratuits. Exiger une rétribution financière pour une application utilisée à la pointe de la R&D, activité principalement conduite au sein des universités, était donc considéré comme une position profondément choquante. Aujourd’hui, les attitudes ont radicalement changé.» Hacker du code universel? Au cours des années ‘90, le monde de la recherche oublie Stephen Wolfram. Mais celuici ne délaisse pas pour autant la recherche. La nuit, il s’enferme dans son laboratoire pour poursuivre ses travaux sur les systèmes complexes. Armé d’un ordinateur, il teste inlassablement différents automates cellulaires afin de dégager ceux qui reproduisent au mieux les structures présentes dans la nature. Il trouve ainsi des automates cellulaires capables de générer la structure de la glace ou encore de certaines feuilles. Dix ans plus tard, il publie A new kind of science, un ouvrage où il expose ses résultats de recherches puis, chapitre par chapitre, démontre dans quelle mesure sa théorie remet en question les bases des différentes disciplines scientifiques. Il choisit délibérément de ne pas passer par les voies traditionnelles qui veulent qu’une théorie soit publiée dans une revue scientifique. «Je voulais que mes recherches soient accessibles au plus grand nombre. Cette approche m’a également permis d’éprouver ma théorie. Expliquer une idée, la polir afin de la rendre la plus claire possible, est une excellente méthode pour mieux la comprendre.» Après s’être appliqué au modèle informatique des mathématiques et du monde, Wolfram s’est attaqué à celui du savoir. En 2009, il lance Wolfram Alpha, un moteur de recherche capable de donner toutes les informations spécifiques à un sujet donné à partir d’une requête phrasée. «Pour moi, il a toujours été important de ne pas occulter les questions de recherche fondamentale soulevées au cours du développement d’une technologie, d’adopter une approche intégrée de la science, en somme. Wolfram Alpha est un projet qui me tient particulièrement à coeur justement car il reflète cette vision intégrée du savoir.» Businessman et chercheur, une double casquette aussi fascinante que dérangeante. «En général, les gens qui possèdent des ressources financières soutiennent des recherches indirectement, à travers une fondation, par exemple. Le fait de financer des recherches fondamentales tout en y contribuant personnellement est encore quelque chose qui effraie certaines personnes… bien qu’elles ne sachent pas pourquoi!»	Translation - Polish Algorytm bogów Czy świat funkcjonuje podobnie do systemu informatycznego? Czy formy i stany materii są generowane według jakiegoś podstawowego wzoru? Stephen Wolfram podtrzymuje taką teorię, twierdzi nawet, że odkrył kod będący początkiem złożoności wszechświata. 50-letni Stephen za dnia jest właścicielem firmy Wolfram Research, mającej w posiadaniu słynny program obliczeniowy Mathematica oraz nową wyszukiwarkę Wolfram Alpha. Nocą przemienia się w badacza i niewątpliwie należy do wybitnych naukowców. Matematyk, informatyk, fizyk kwantowy, którego ulubionym obszarem badań są automaty komórkowe, czyli modele matematyczne, które według Stephana Wolframa, pozwalają wyjaśnić w jaki sposób powstaje złożoność świata. W swojej książce A new kind of science wydanej w 2001 roku, Wolfram podważa fundamenty nauki przeróżnych dziedzin. Kim jest tak naprawdę Stephen Wolfram : aroganckim mitomanem czy niezrozumianym geniuszem ? Wybitnie uzdolnione dziecko Stephen Wolfram urodził się w Londynie w 1959 roku. Od najmłodszych lat wyróżniał się niezwykłą inteligencją. W wieku 13 lat otrzymał stypendium, by rozpocząć naukę w Eton College, prestiżowej szkole średniej, w której uczy się młoda brytyjska elita. Rok później Wolfram napisał pierwszy tekst z dziedziny fizyki kwantowej. Jego pierwszy artykuł naukowy ukazał się w Nuclear Physics w 1975 roku, kiedy miał zaledwie 15 lat. „W tamtym czasie fizyka była jednym z najbardziej odkrywczych pól, jeśli chodzi o badania naukowe. Dokonano wielu odkryć, przede wszystkim w dziedzinie fizyki kwantowej, która wzbudziła moje zainteresowanie”- opowiada Stephen. Młody geniusz kontynuował swoją naukę na Oxfordzie, następnie wyjechał do Stanów, by dołączyć do zespołu badaczy Instytutu Technologii w Kalifornii Caltech, gdzie w wieku 20 lat zaczął doktorat z fizyki teoretycznej. Zdobył niezwykłą renomę publikując 25 artykułów naukowych. Opracował zmienną Foxa-Wolframa i odkrył górną granicę Politzera-Wolframa masy kwarków. W 1981, w wieku 22, lat został najmłodszym laureatem nagrody MacArthura, zwanej nagrodą geniuszy, która przyznaje stypendia najzdolniejszym naukowcom. Wolfram opuścił Caltech w 1982 roku i rozpoczął pracę w amerykańskim Instytucie Badań Zaawansowanych (Institute for Advanced Study) w Priceton, w placówce poświęconej wyłącznie badaniom naukowym. Tam właśnie zaczął interesować się automatami komórkowymi. Jaki przyświecał mu cel? Pojąć złożoność świata, z którą nie poradził sobie żaden wzór matematyczny, ani żadna teoria fizyki. „Przyczyna złożoności kosmosu to temat, który pasjonuje mnie od dziecka. Rozważałem ten problem nie tylko w dziedzinie kosmologii, ale także w odniesieniu do nauk kognitywnych, czy też sztucznej inteligencji. Podczas gdy pracowałem nad powstaniem programu Mathematica i dopracowywałem proste operacje, na podstawie których można było stworzyć całą serię bardziej złożonych operacji, coś mi podpowiadało, że istnieje jakaś podobna, ogólna zasada, na której opiera się cała złożoność natury, od struktury galaktyki po budowę neuronów. Zabrałem się więc za przeprowadzanie prób za pomocą bardzo prostych działań, które mogły doprowadzić do powstania skomplikowanych struktur, i to było początkiem moich zainteresowań automatami komórkowymi”. Pozostaje jedynie wyjaśnić co to jest automat komórkowy. Weźmy serię białych i czarnych pól. Następnie wygenerujmy nową linię pól przestrzegając pewnych elementarnych zasad, na przykład : białe pole nigdy nie może się znaleźć pod innym białym polem, jeżeli ono nie tworzy przekątnej z innymi dziewięcioma białymi polami. Siatka, która powstaje w oparciu o tę zasadę, tworzy przypadkowe struktury mogące być niezwykle złożone. Biznesmen W latach 80, Wolfram okrył regułę 30, automat komórkowy, który może wygenerować formy podobne do motywów muszli, Conus textile. Od tego momentu jest przekonany, że udało mu się odsłonić rąbka tajemnicy uniwersalnego kodu, którego istnienie podejrzewał. Zachęcony tym odkryciem, opublikował serię artykułów poruszających zagadnienie kodu i tak powstała nowa dyscyplina naukowa: nauka o systemach złożonych. Wolfram założył Centrum Badań Systemów Złożonych na uniwersytecie Illinois, wspierał powstanie think tank w Instytucie Santa Fe i był twórcą pisma naukowego Complex System Journal. „Tworząc różne ośrodki badawcze, miałem nadzeję zachęcić innych badaczy do pójścia tym tropem. Jednakże reakcja środowiska naukowego była zbyt powolna, by moja ciekawość mogła w miarę szybko zostać zaspokojona.” Zawiedziony, Wolfram pożegnał się więc ze światem akademickim i poświęcił się całkowicie programistyce komputerowej. „Celem było stworzenie infrastruktury badań oraz jakiegoś narzędzia, które pozwoliłoby kontynuować moje prace w dziedzinie systemów złożonych”. W 1987 Wolfram założył spółkę Wolfram Research. Rok później wprowadził na rynek Mathematica, program potrafiący przeprowadzić różnego rodzaju operacje matematyczne. Firma odniosła znaczny sukces. Obecnie około 2 milionów użytkowników w 90 krajach korzysta z oprogramowania Mathematica, a obroty firmy Wolfram Research, zatrudniającej ponad 300 osób, to około 50 milionów dolarów rocznie. Zamieniając fartuch naukowca na garnitur biznesmena, Stephan Wolfram został milionerem. Początkowo sytuacja była źle odbierana przez akademickie środowisko. „20 lat temu, oprogramowania używane w laboratoriach były darmowe. Żądanie zapłaty za program, z którego korzystają najbardziej zaawansowane jednostki badawczo-rozwojowe, działające głównie na uczelniach, było uważane za karygodne. Dzisiaj to już się zmieniło.” Haker kodu wszechświata W latach 90, środowisko naukowe zapomniało nieco o Stephanie Wolframie pomimo, że naukowiec nie zaprzestał swoich badań. Nocą zamykał się w laboratorium i kontunuował pracę nad systemami złożonymi. Głównym narzędziem był komputer, dzięki któremu Wolfram testował nieustannie różne automaty komórkowe, aby wybrać pośród nich te, które najlepiej odtwarzają struktury obecne w przyrodzie. W ten sposób znalazł automaty komórkowe potrafiące wygenerować strukturę lodu czy niektórych liści. 10 lat później opublikował New Kind of Science, pracę w której przedstawił wyniki badań i rozdział po rozdziale udowadniał, że jego teoria podważa fundamenty nauki różnych dziedzin. Świadomie zrezygnował z tradycyjnej drogi naukowców, która prowadzi ich do przedstawienia teorii naukowych w publikacjach im poświęconych. „Chciałem, by moje badania były dostępne jak najszerszej publiczności. Jednocześnie było to wystawieniem mojej teorii na próbę. Wyjaśnić teorię, oszlifować ją, uczynić jasną i zrozumiałą, to doskonały sposób, żeby samemu lepiej ją ogarnąć”. Po badaniach nad komputerowym modelem matematyki i świata, Wolfram przystąpił do poszkuwania modelu wiedzy. W 2009 przedstawił nową wyszukiwarkę Wolfram Alpha potrafiącą podać wszelkie informacje na dany temat na podstawie sformułowanego zapytania. „Ważne dla mnie zawsze było, by nie ukrywać ważnych pytań odnośnie podstawowych badań, które się pojawiają w trakcie rozwoju jakiejś technologii, a także, aby przyjąć zintegrowane podejście do nauki. Wolfram Alpha jest projektem szczególnie bliskm memu sercu, właśnie dlatego, że odzwierciedla tą zintegrowaną wizję wiedzy.” Biznesmen i naukowiec, podwójne oblicze, które fascynuje, lecz jednocześnie niepokoi. „Z reguły ludzie, którzy mają pieniądze, wspierają badania w sposób pośredi, na przkład poprzez fundację. Finansowanie podstawowych badań i jednoczesny czynny w nich udział, jest jeszcze czymś, czego niektóre osoby się obawiają, choć same nie wiedzą dlaczego!”